Basic HTML Version
116
Piastów i datowane na schyłek X wieku. Fragmenty wspomnianego kościoła można zwiedzać
na wystawie „Wawel Zaginiony” [Ostrowski 1989, s. 164].
Najważniejszymi pod względem wartości historycznej i artystycznej zabytkami wzgórza są
jednakże katedra oraz Zamek Królewski. Symbolizują one współistnienie ośrodków władzy
kościelnej oraz świeckiej, przez wiele stuleci najpotężniejszych w całym kraju. Długie dzieje
obydwu budowli zapisane są w ich murach, wielokrotnie rozbudowywanych i zmieniających
swoje formy. Wzniesienie katedry krakowskiej na Wawelu miało związek z ustanowieniem
biskupstwa na zjeździe gnieźnieńskim w roku 1000. Niedługo po swoim powstaniu budowla ta
została zniszczona, być może w czasie najazdu czeskiego w 1038 roku. Na przełomie XI i XII
stulecia wybudowana została druga romańska katedra, z której zachowała się część zachodnia
z kryptą św. Leonarda, Wieżą Srebrnych Dzwonów oraz dolną częścią Wieży Zegarowej. Poza
wymienionymi fragmentami, zachowana do dziś katedra pochodzi z wieku XIV. Ma ona
formy trójnawowej bazyliki z transeptem i obejściem prezbiterium. We wnętrzu znajdują się
groby polskich królów, wieszczów i bohaterów narodowych. Na skrzyżowaniu nawy głównej
i transeptu umieszczona jest barokowa konfesja św. Stanisława w formie kaplicy-baldachimu,
zawierająca srebrną trumnę z relikwiami patrona katedry i całego kraju. Katedra otoczona jest
wieńcem kaplic dobudowanych do niej w różnym czasie. Najwspanialsza jest kaplica
Zygmuntowska, wzniesiona w latach 1519-1533, stanowiąca czysty przykład włoskiej
architektury renesansowej poza Italią [Ostrowski 1989, s. 166-197].
Początki kamiennego zamku na Wawelu również odnosić trzeba do okresu przełomu X i XI
wieku. Najwcześniejsze budowle rezydencjonalne na Wawelu były stosunkowo skromne
w porównaniu z obecnym zamkiem. Uległy one rozbudowie w XIV wieku za czasów
Władysława Łokietka, a potem Kazimierza Wielkiego. W końcu XV wieku duża część zamku
uległa zniszczeniu w czasie pożaru, a następnie została odbudowana w latach 1502-1536 na
polecenie króla Zygmunta Starego. Głównymi architektami byli Włosi: Franciszek Florentczyk
oraz Bartolomeo Berecci, a także mistrz Benedykt zwany Sandomierzaninem. Dość znaczne
zmiany do architektury zamku wprowadzono za czasów Zygmunta III, który polecił
wybudować m.in. reprezentacyjne schody senatorskie oraz dwie wieże przylegające do